Έχουμε ακούσει το "Κάτι να Γυαλίζει" του Βασίλη Καζούλη;
Ένα γλυκόπικρο, μελωδικό κομμάτι με στίχους όπως:
Ό, τι κι αν αρχίσω
όποια πόρτα κι αν χτυπήσω
τίποτα δε φτάνει στο δικό σου ουρανό
Κάτι να γυαλίζει
θέλεις πάντα κι ας θυμίζει
ό, τι πιο θαμπό μαζί και σκοτεινό
Κάθε φορά που το ακούω με πιάνει μια μελαγχολία. Μου θυμίζει κάτι από την εφηβεία μου. Ήταν τότε που αισθανόμουν όχι τόσο "γυαλιστερό" άτομο. Μου άρεσαν άλλα άτομα, στα οποία καταλάβαινα πως δεν άρεσα εγώ. Μου πήρε καιρό να καταλάβω πως άρεσα και σε άλλα άτομα που δεν μου άρεσαν εμένα, και είτε δεν ανταποκρινόμουν, είτε "έκανα την πάπια". Τι μπέρδεμα, ε; Κάτι με την αυταξία και την αυτοπεποίθηση, κάτι με την επικοινωνία, τελικά θέλουμε όλοι οι άνθρωποι "κάτι να γυαλίζει";
Αλλά ας πάρουμε τα πράματα από την αρχή: Από μικρός, αν και θαύμαζα το θάρρος -κάτι που πίστευα πως είχα- θαύμαζα και το θράσος, κάτι που ξεκάθαρα ΔΕΝ είχα. Άτομα που κανονικά δεν θα έπρεπε να "κερδίζουν" τις εντυπώσεις, μόνο και μόνο επειδή προσπαθούσαν, έβγαιναν πιο μπροστά και τα κατάφερναν. Δεν ήταν "καλύτεροι", απλά ήταν πιο... "προσβάσιμοι", πιο "κοινωνικά αποδεκτοί", πιο "γυαλιστεροί". Έδειχναν καλύτεροι και ήταν πιο αποδεκτοί και ποθητοί και... Και γιατί το κάνω θέμα; Μα, διότι... ζήλευα, και δεν τολμούσα να το ομολογήσω. "Η ζήλια είναι κακό πράγμα" κι εγώ είμαι καλός, οπότε... Οπότε, ΤΙ;
Ως αγόρι που του άρεσαν -ερωτικά- τα κορίτσια, είχα "καταπιεί" τα στερεότυπα της εποχής μου για την ομορφιά. Και δεν μιλάω απλά για το "ξανθιά γαλανομάτα" ή κάτι τόσο "πεζό". Ήθελα όμως να ταιριάζει με τα πρότυπα της θηλυκότητας, όπως αυτή εκφραζόταν στα ΜΜΕ του αιώνα μου. Αν είναι να είμαι εγώ "ο άντρας" (ο σωστός) πρέπει εκείνη να είναι "η γυναίκα" (η σωστή) -ωχ, ώχ, ε; Ως αγόρι όμως, εγώ δεν αισθανόμουν πως ήμουν στα όρια των "ποθητών" στερεοτύπων της εποχής μου. Μακράν θα έλεγα.
Προσέξατε μια σοβαρή απόσταση/διαφορά στις δύο πλευρές;
Στην πρώτη περίπτωση, είναι η άποψη που έχω εγώ για τους άλλους.
Στη δεύτερη περίπτωση, αντί να είναι το θέμα του τι άποψη έχουν οι άλλοι για μένα, έρχεται πρώτο το τι άποψη πιστεύω εγώ πως έχουν οι άλλοι για μένα, πριν καν μου το δείξουν.
Ε, αυτό κάνει όλη τη διαφορά στη συμπεριφορά και στις αξίες που τελικά ενστερνίζομαι: Στην πραγματικότητά μου, στην αλήθεια μου.
Εγώ ήθελα κάτι "να γυαλίζει" ενώ σκεφτόμουν "Εγώ δεν είμαι επιφανειακός σαν όλους τους άλλους. Εγώ θέλω έναν ολοκληρωμένο άνθρωπο απέναντί μου. Κάποια να αγαπάω. Το ερωτικό θα έρθει μετά". (νομίζω πως υπάρχουν ανέκδοτα για αυτό). ΧΑ! Πόσο κοροϊδευόμουν; Τόσο όσο χρειαζόταν για να μην μπορώ να λειτουργήσω σε μια απλή συναναστροφή. Γιατί; Μα, διότι πίστευα πως θα "γνώριζα πραγματικά" την κοπέλα απέναντί μου, και εκείνη θα με γνώριζε και τότε "θα τα είχαμε όλα διότι θα δείχναμε τον πόθο μας ισότιμα και...".
Μάλιστα. "Και ζήσαν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα".
Νόμιζα ακόμα πως ερωτευόμαστε το άτομο που έχουμε απέναντί μας. Έκανα πάλι λάθος. Ερωτευόμαστε το αντικείμενο του πόθου μας, το άτομο που ονειρευόμαστε/ελπίζουμε/υποθέτουμε πως είναι απέναντί μας. Ένα κατασκεύασμα του εαυτού μας (ενός κομματιού). Ερωτευόμαστε μια φαντασίωση που συναρμολογήσαμε ανάλογα με το τι μάθαμε πως είναι "ποθητό" την εποχή που μαζεύαμε πληροφορίες, το προβάλαμε πάνω σε κάποιο άτυχο πλάσμα που έτυχε να βρίσκεται στη σωστή/λάθος στιγμή στο σωστό/λάθος σημείο (ανάλογα με το αποτέλεσμα που κρίνει τα γεγονότα, φυσικά) και μετά, αφού γνωριστούμε καλύτερα, να παραπονιόμαστε πως "μας κορόιδεψαν".
Φυσικά, ως διαδικασία, το φαινόμενο το έβλεπα να αποτυγχάνει συνεχώς γύρω μου -ακόμα και στην οικογένειά μου- και εγώ "ο έξυπνος" νόμιζα πως αν το "παίξω εκ του ασφαλούς" και δεν μπω στο "βάρβαρο αυτό παιχνίδι", θα ήμουν καλύτερα. Απλά έμαθα μετά πως ήμουν αυτό που έλεγαν "ο καληνυχτάκιας". Δηλαδή, αυτός που θα βγει, θα περάσει καλά με μία κοπέλα και αντί να τολμήσει να πλησιάσει το άτομο που τον ενδιαφέρει, πιο κοντά, με περισσότερη και ποιοτικότερη επικοινωνία -που φυσικά ενέχει τον κίνδυνο αποτυχίας και απογοήτευσης- τότε απλά... "λέει καληνύχτα" και φεύγει αφήνοντας τόσο ένα αίσθημα "αδειάσματος" στον εαυτό και στο άλλο άτομο που αναρωτιέται... "τελικά του άρεσα;".
Διπλά μηνύματα; Φυσικά. Και ο Βασίλης συνεχίζει:
Σαν του φτωχού Σαρλό τη μπαλαρίνα
που χορεύει μες στης νύχτας το ρυθμό
μα η καρδιά σου σαν κλεισμένη σε βιτρίνα
δεν αγγίζει της δικής μου τον παλμό
Μα πως να αγγίξουν οι ψυχές μας; Το γυαλί δεν είναι πάντα μόνο από τη μία μεριά. Είναι πολλές οι φορές που είναι σαν να προσπαθούμε να φιλήσουμε μέσα από σκάφανδρα.
Πως το κατάλαβα; Μα, δεν είχα -και προφανώς ούτε τα ενδιαφερόμενα άτομα είχαν- τις δεξιότητες επικοινωνίας με τον εαυτό, πόσο μάλλον με τους άλλους.
Η λογική θα μπορούσε να είναι τόσο απλή: Σε βλέπω, με προσελκύεις, επικοινωνώ μαζί σου για να δω αν μου αρέσουν τόσο αυτά που μου λες, όσο και αυτά που νιώθω εξωλεκτικά, οπότε σου λέω ξεκάθαρα πως μου αρέσεις και θα ήθελα να σε γνωρίσω καλύτερα, και από εκεί και πέρα, επιβεβαιώνω αν υπάρχει η χημεία που νομίζω, και αν όχι, πάμε παρακάτω.
Μμμμναι. Όχι. Υπήρχε ένα άγραφο παιχνίδι (η γραμμένο σε "άρλεκιν" της εποχής).
"Άμα δεν ξέρω το παιχνίδι, είμαι χαμένος από χέρι" σκεφτόμουν. Οπότε, "Όσα δε φτάνει η αλεπού, τα κάνει κρεμαστάρια". Ήταν πιο ρομαντικό να είμαι το θύμα ενώ ταυτόχρονα ο θύτης, και -η όποια- "εσύ" να μην μπορείς να αγγίξεις της δικής μου καρδιάς τον παλμό. Είναι πιο απλό να δεχθώ πως "απλά δεν έχω αυτοπεποίθηση" (ωω, είναι ντροπαλός μωρέ...) και να πάρω την ταυτότητα που νομίζω πως μου αρμόζει, από το να διακινδυνέψω να δω την απογοήτευση στα μάτια σου. Είναι πιο εύκολο να "περιμένω για την τέλεια κοπέλα για μένα". ότι κι αν σημαίνει αυτό, και φυσικά να αισθάνομαι την άπειρη μοναξιά στο ενδιάμεσο, από το να τολμήσω να διεκδικήσω αυτό που θέλω χωρίς ούτε επιθετικότητα, ούτε παθητική επιθετικότητα. Φυσικά στο άλλο άκρο το να "χτυπάω ότι κινείται" προκειμένου να πάθω ανοσία στην απόρριψη, ούτε αυτό έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Όλη αυτή η απόρριψη μπορεί να οδηγήσει να γίνομαι εξιλαστήριος... θύτης, σε κάθε ευκαιρία διένεξης.
Πως να κινηθώ με σεβασμό; Πρώτα χρειάζεται να έχω σεβασμό για εμένα, την προσωπικότητά μου και τα συναισθήματά μου.
Αυτό όμως ήταν μια προεργασία που ο καημένος ο Βασίλης δεν πρόσφερε στα τραγούδια του τότε... "Οι φίλοι μου μου το'χαν πει, ξέχνα ρε Μπίλι τη Φανή, όσο και να το θέλεις πια, δεν πρόκειται να ξαναρθεί" και "Ξέρω πως μια νύχτα συνάντησα μια που ήταν ψεύτρα μια μάγισσα πόσο ξεγελάστηκα νόμισα πως η κυρά μου θα 'ναι και αρχόντισσα" και ένα σωρό άλλα τραγούδια για να υμνήσουν τις "αποτυχίες" μου. Τραγούδια που "γράφτηκαν για μένα" -στο μυαλό μου.
Σε τελική ανάλυση, ναι, φυσικά θα υπάρχουν και άτομα των οποίων τις προσδοκίες ίσως δεν μπορέσουμε να φτάσουμε ποτέ και θα χρειαστεί να μάθουμε ποια είναι τα όριά μας για το πότε να σταματήσουμε να προσπαθούμε, και να πάμε παρακάτω. Σε κάθε περίπτωση όμως, είναι πρώτα δική μας ευθύνη να μην εγκλωβιστούμε σε ψευδοδιλλήματα του τύπου "ή έτσι ή ποτέ", "ή εκείνη ή καμία", ή ακόμα χειρότερα σε μονόδρομους που απλά δεν μας ταιριάζουν και μας αφήνουν ακόμα πιο μόνους μας και οργισμένους τόσο με τον κόσμο όσο και με τον εαυτό μας.
Είναι στο χέρι μας να καταλάβουμε το ότι κάποιος μας αγαπάει, δεν σημαίνει ότι θέλει και το καλό μας.. Κάποιες φορές μας αγαπούν για το δικό τους καλό.
Η γυαλάδα, τελικά, μπορεί να είναι απλά μια τεχνητή ψευδαίσθηση, ένα κοινωνικό και προσωπικό κατασκεύασμα. Είναι τόσο γλυκιά, όσο και επικίνδυνη να... γλιστρήσουμε.