Τα φιλμ τρόμου έκαναν λάθος. Τελικά αυτός ο ιός μας μετέτρεψε σε γείτονες που ενδιαφέρονται για τους άλλους (του George Monbiot από την Guardian).
Σε όλο τον κόσμο ο κορονοϊός έγινε αιτία για κοινωνική δράση σε μεγάλη κλίμακα. Αυτό είναι ένα δυνατό μήνυμα για τις κυβερνήσεις αλλά και το Κεφάλαιο.
Δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι αυτή η επιστροφή στην κοινωνική δράση θα επιβιώσει την Πανδημία. αλλά νομίζω ότι αυτό θα συμβεί.
Μπορούμε να δούμε τον νεοφιλελευθερισμό να καταρρέει σε πραγματικό χρόνο. Κυβερνήσεις των οποίων η αποστολή ήταν να μικρύνουν το κράτος, να περιορίσουν τους φόρους και τον δανεισμό όπως και να αποδομήσουν κοινωνικές υπηρεσίες, ανακαλύπτουν ότι “οι δυνάμεις της αγοράς” πού εξιδανίκευαν δεν μπορούν να μας υπερασπιστούν σε αυτήν την κρίση. Αυτή η θεωρία δοκιμάστηκε και, σχεδόν παντού, εγκατεληφθη. Μπορεί να μην είναι αλήθεια ότι “δεν υπάρχουν Άθεοι στα χαρακώματα” αλλά σίγουρα δεν υπάρχουν νεοφιλελεύθεροι σε μία Πανδημία.
Η μετακίνηση αυτή είναι ακόμη πιο ενδιαφέρουσα από ότι στην αρχή φαίνεται. Το κέντρο δύναμης μετακινήθηκε, όχι μόνο από το ιδιωτικό κεφάλαιο προς το κράτος, αλλά και από τα δύο (την “αγορά” και το κράτος) σε ένα τελείως άλλο μέρος: την κοινωνία. Παντού στον κόσμο, κοινότητες ενεργοποιήθηκαν, εκεί που οι κυβερνήσεις απέτυχαν.
Στην Ινδία, νέοι άνθρωποι αυτό-οργανώθηκαν σε μεγάλη κλίμακα για να προσφέρουν πακέτα βοήθειας για “ημερομισθιους”: Άνθρωποι Χωρίς αποταμιεύσεις ή αποθήκες, που επιζούν μόνο από την διακίνηση μετρητών, από την οποία έχουν αποκοπεί. Στην Γουχαν, στην Κίνα, αμέσως μόλις οι δημόσιες μεταφορές διεκόπησαν, εθελοντές οδηγοί έφτιαξαν ένα κοινωνικό στόλο, μεταφέροντας εργαζόμενους του κλάδου υγείας, μεταξύ των σπιτιών τους και τα νοσοκομεία.
Στη Νότιο Αφρική, κοινότητες του Γιοχάνεσμπουργκ έφτιαξαν πακέτα επιβίωσης για ανθρώπους σε άτυπους οικισμούς: Απολυμαντικό χεριών, χαρτί τουαλέτας, εμφιαλωμένο νερό και φαγητό. Στο Cape Town, μία τοπική ομάδα έχει χαρτογραφήσει σε GIS Όλα τα νοικοκυριά της περιοχής, έχοντας αναζητήσει τους κατοίκους και μαζέψει όλους τους ντόπιους με ιατρική γνώση, έτοιμοι για να παρέμβουν εάν τα νοσοκομεία δεν μπορέσουν να ανταπεξέλθουν. Άλλη μία κοινότητα στην πόλη έφτιαξε βρύσες πλυσίματος στον σταθμό των τρένων και εργάζεται για να μετατρέψει ένα studio αγγειοτεχνίας σε εργοστάσιο που φτιάχνει υγρό απολύμανσης.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες το HospitalHero συνδέει επαγγελματίες υγείας που δεν έχουν χρόνο να φροντίσουν τις δικές τους ανάγκες, με ανθρώπους που τους προσφέρουν γεύματα και διαμονή. Μία ομάδα που λέγεται WePals, δημιουργημένη από ένα οκτάχρονο παιδί (!), κανονίζει εικονικά ραντεβού παιχνιδιού για παιδιά. Ένα νέο site schoolclosures.org, βρίσκει διδασκαλία, γεύματα και τελευταίας στιγμής φροντίδα παιδιών για υπερφορτωμένους γονείς. Ένα δίκτυο που λέγεται Money During Corona αποστέλνει με μήνυμα πληροφορίες για ευκαιρίες εργασίας σε ανθρώπους που χρειάζονται (και ψάχνουν για) δουλειά.
Στη Νορβηγία, μία ομάδα ατόμων πού ανάρρωσαν από τον κορονοϊό προσφέρουν υπηρεσίες που θα μπορούσαν να είναι επικίνδυνες για μη άνοσα άτομα. Στο Βελιγράδι εθελοντές οργανώνουν εικονικές πρωινές συναντήσεις καφέ και συμβουλευτική για την κρίση. Φοιτητές στην Πράγα προσέχουν τα παιδιά γιατρών και νοσοκόμων. Κατοικίες στο Δουβλίνο εφηύραν ένα είδος Bingo μπαλκονιού: Αυτός που φωνάζει τα νούμερα, κάθεται σε ένα σημείο μεταξύ των πολυκατοικιών με ένα μεγάλο μεγάφωνο, όσο οι παίκτες κάθονται στα μπαλκόνια τους, σημειώνοντας αριθμούς.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, χιλιάδες ομάδες αλληλοβοήθειας μεταφέρουν τα ψώνια και τις φάρμακα, εγκαθιστούν ηλεκτρονικό εξοπλισμό για ηλικιωμένους και οργανώνουν τηλεφωνικές ομάδες φιλίας. Μία ομάδα μαμάδων που τους αρέσει το τρέξιμο στο Bristol έχουν μετατραπεί σε διανομείς φαρμάκων διατηρώντας τη φόρμα τους όσο παραδίδουν συνταγές από τα φαρμακεία, σε ανθρώπους που δεν μπορούν να βγουν από τα σπίτια τους. Ένα εικονικό παμπ-κουίζ οργανώθηκε στο Facebook και έφερε σε επαφή 100.000 άτομα.
Βίντεο: Αεροβική ταράτσας - Τραγούδια και γράμματα: πώς οι κοινότητες αντιμετωπίζουν την καραντίνα του Κορωνοϊού.
Ανά τον κόσμο, αυτό-οργανωμένες ομάδες γιατρών, τεχνικών, μηχανικών και χάκερς συγκεντρώνουν υλικό και δεξιότητες με την μέθοδο “Crowdsourcing”. Στη Λετονία (Latvia) προγραμματιστές οργάνωσαν έναν 48ωρο “χακαθώνιο” (μαραθώνιο προγραμματισμού) και να σχεδιάσουν τα κομμάτια της ελαφρύτερης ασπίδας προσώπου που θα μπορούσε να παραχθεί με ένα 3d-Printer (τρισδιάστατο εκτυπωτή). Ένας αριθμός από γκρουπ στο Ηνωμένο Βασίλειο ενθαρρύνουν εταιρείες με εξοπλισμό προστασίας στις αποθήκες τους, να τον δώσουν στους εργαζομένους υγείας πού βρίσκονται στην πρώτη γραμμή. Στις Φιλιππίνες, σχεδιαστές μόδας έχουν επαναχρησιμοποίησει τα εργαστήρια τους για να παράγουν προστατευτικές στολές. Μοιράζοντας τεχνικές μέσα από τον ιστοχώρο PatternReview, οικιακοί ράφτες παράγουν σε ποσότητα μάσκες και ιατρικές μπλούζες.
Μέσα σε μόνο μία εβδομάδα, μία ομάδα γιατρών, τεχνικών και άλλων ειδικών αυτό-οργανώθηκαν στο σχεδιασμό, με την βοήθεια κοινωνικής χορηγίας (crowdsourcing), ενός αναπνευστήρα τον OxVent ο οποίος μπορεί να παραχθεί από ευρέως ευρισκόμενα κομμάτια, και μάλιστα για κάτω από 1000 λίρες Αγγλίας. Άλλο ένα σχέδιο ο VentilatorPAL μπορεί να κατασκευαστεί για 370 δολάρια σύμφωνα με μία κοινότητα τεχνικών το δημιούργησε. Το Τεχνικό Εγχειρίδιο του Κορωνοιου είναι μία βιβλιοθήκη ελεύθερων πόρων (open source) που μαζεύει τεχνολογίες και νέα οργανωτικά μοντέλα για την καταπολέμηση της πανδημίας. Στις Ηνωμένες Πολιτείες αυτό-οργανωμένα group ειδικών γεμίζουν κάποια από τα καταστροφικά κενά στην κοινωνική πρόνοια μεταφέροντας, ελέγχοντας και παρακολουθώντας έργα, δημιουργώντας καταλόγους ατόμων ευπαθών ομάδων και ταχύτατα συνδέοντας ιατρικούς ειδικούς με νοσοκομεία που τους χρειάζονται
Τα φιλμ τρόμου έκαναν λάθος!
Αντί να μας μετατρέψει σε ζόμπι που τρώνε σάρκα, ή Πανδημία μετέτρεψε εκατομμύρια άτομα σε καλούς γείτονες.
Στο βιβλίο τους Ελεύθεροι Δίκαιοι και Ζωντανοί (Free, Fair and Alive), οι David Bollier και Silke Helfrich, ορίζουν τα “κοινά” ως “μία κοινωνική μορφή που δίνει τη δυνατότητα στα άτομα να απολαύσουν ελευθερία χωρίς να καταπιέζουν άλλους, να ασκούν δίκαιο χωρίς γραφειοκρατικό έλεγχο και να ασκούν δικαιοδοσία χωρίς εθνικισμό”. Τα κοινά, δεν είναι ούτε καπιταλιστικά, ούτε κομμουνιστικά, ούτε “των αγορών“, ούτε του κράτους. Είναι μια επανάσταση κοινωνικής δύναμης, στην οποία μαζί εισερχόμαστε ως ισοι για να αντιμετωπίσουμε κοινές δυσκολίες.
Χίλια βιβλία, ταινίες και ιστορίες επαγγελματικής αφήγησης, μας διαβεβαιώνουν πως το παραμύθι τελειώνει με κάπως, όπου όλοι μας καταλήγουμε να θέλουμε να γίνουμε εκατομμυριούχοι. Τότε μπορούμε να απομονώσουμε τους εαυτούς μας από την κοινωνία σε μία έπαυλη με ψηλούς τοίχους, με ιδιωτική ασφάλιση υγείας, ιδιωτική εκπαίδευση και... ιδιωτικό τζετ. Τα κοινά οραματίζονται το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα: το να βρούμε νόημα, σκοπό και συνεργαζόμενοι και να βελτιώσουμε τις ζωές όλων μας. σε εποχές κρίσης, όσο ξανά-ανακαλύπτουμε την κοινωνική μας φύση.
Μπορεί να πει κανείς πολλά για μία κοινωνία από τις ιδιομορφίες της γλώσσας. κατ επανάληψη χρησιμοποιούμε λάθος τη λέξη κοινωνικό. Μιλάμε για “κοινωνική απομάκρυνση” όταν εννοούμε “φυσική απομάκρυνση”. Μιλάμε για “κοινωνική ασφάλεια” και “κοινωνικό δίχτυ ασφαλείας” όταν εννοούμε “οικονομική ασφάλεια” και “οικονομικό δίχτυ ασφαλείας”. Όσο η οικονομική ασφάλεια προέρχεται (ή μάλλον θα έπρεπε να προέρχεται) από την κυβέρνηση, η κοινωνική ασφάλεια προέρχεται από την κοινότητα. Ένα από τα εξαιρετικά χαρακτηριστικά που απαντήσαμε κατά τον Covid-19, είναι ότι κατά τη διάρκεια της αυτό-απομόνωσης, κάποια άτομα -ειδικά οι ηλικιωμένοι- αισθάνονται λιγότερο απομονωμένοι από όσο έχουν αισθανθεί εδώ και χρόνια μία και οι γείτονες τους, φροντίζουν να μην είναι μόνoι.
Ακόμα χρειαζόμαστε το κράτος: Για να παρέχει φροντίδα υγείας, εκπαίδευση και οικονομικό δίχτυ ασφαλείας. Να μοιράζει τον πλούτο μεταξύ κοινοτήτων, να αποτρέπει οποιοδήποτε ιδιωτικό συμφέρον από το να γίνει υπερβολικά δυνατό και να μας προφυλάσσει από απειλές. Προς το παρόν εκτελεί αυτές τις λειτουργίες αδύναμα, μια και είναι σχεδιασμένο με αυτόν τον σκοπό. Αλλά αν βασιστούμε μόνο στο κράτος, θα βρούμε τους εαυτούς μας ξεχωρισμένους σε τροφοδοτούμενα σιλό και πολύ επιρρεπείς σε κάθε απειλή περικοπών. Οι πλούσιες κοινωνικές ζωές, έτσι, αντικαθίστανται από κρύες διαδικαστικές σχέσεις. Συνεπώς, η κοινότητα, δεν είναι υποκατάστατο του κράτους αλλά ένα βασικό του συμπλήρωμα.
Δεν υπάρχει εγγύηση ότι αυτή η επανάσταση της κοινωνικής δράσης θα επιβιώσει την Πανδημία. Μπορεί να επιστρέψουμε πίσω στην απομόνωση και την παθητικότητα που τόσο ο καπιταλισμός, όσο και ο κρατισμός προωθούν. Αλλά δεν νομίζω ότι θα γίνει αυτό. Έχω την αίσθηση ότι κάτι ριζώνει αυτήν την εποχή, κάτι που μας έλειπε: η απρόσμενη αίσθηση και μια δύναμη μεταμορφωτική, αυτή της αλληλοβοήθειας.
George Monbiot δημοσιογράφος της εφημερίδας Guardian.
Μετάφραση: Άγγελος Ιωακειμίδης
